Μετά το οριστικό χρονοδιάγραμμα για την πλήρη απαγόρευση εισαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου έως το 2028, η Ευρωπαϊκή Ένωση στρέφει τώρα το βλέμμα της στο πετρέλαιο.
Από τις 21 Ιανουαρίου 2026, τίθενται σε ισχύ νέοι κανονισμοί που καθιστούν υποχρεωτικό για τους εισαγωγείς καυσίμων να αποδεικνύουν την προέλευση του αργού πετρελαίου από το οποίο έχουν παραχθεί τα προϊόντα που φτάνουν στην Ε.Ε.Το μέτρο εντάσσεται στο 18ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας και αποσκοπεί στο να σταματήσει ένα από τα μεγαλύτερα παραθυράκια των τελευταίων ετών: τη διοχέτευση ρωσικού πετρελαίου μέσω τρίτων χωρών που το αγοράζουν, το διυλίζουν και το εξάγουν ως «δικό τους» προϊόν στην ευρωπαϊκή αγορά.
Το «κόλπο» των αναμειγμένων καυσίμων
Παρά το εμπάργκο που αποφασίστηκε το 2022, το ρωσικό πετρέλαιο συνέχισε να βρίσκει τον δρόμο του προς την Ευρώπη.
Χώρες όπως η Ινδία, η Τουρκία και η Κίνα εκμεταλλεύθηκαν τις υψηλές εκπτώσεις στις ρωσικές εξαγωγές, αγόραζαν τεράστιες ποσότητες αργού Ουραλίων και ESPO, και στη συνέχεια παρήγαγαν καύσιμα που κατέληγαν – έμμεσα – στην Ε.Ε.
Στην πράξη, η Ευρώπη αγόραζε diesel ή καύσιμα αεροσκαφών «ινδικής» προέλευσης, τα οποία όμως είχαν παραχθεί από ρωσικό αργό.
Πρόκειται για μια πρακτική που είχε λάβει διαστάσεις και υπονόμευε το κύρος των ευρωπαϊκών κυρώσεων.
Με το νέο πλαίσιο, οι εισαγωγείς θα πρέπει να αποδεικνύουν με επίσημα έγγραφα (refinery attestations, συμβατικές ρήτρες, παραστατικά φόρτωσης) ότι τα καύσιμα που εισάγονται στην Ε.Ε. δεν έχουν παραχθεί με τη χρήση ρωσικού crude.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταργεί οριστικά τη δυνατότητα “mass balancing”, δηλαδή της ανάμειξης αργού διαφορετικής προέλευσης και της τεχνητής «ισοστάθμισης» των ποσοτήτων για να αποφευχθεί η ταυτοποίηση.
Παράλληλα, απαγορεύεται η συνεπεξεργασία (co-processing) ρωσικού και μη ρωσικού αργού στις ίδιες εγκαταστάσεις
Αν ένα διυλιστήριο χρησιμοποιεί δύο ξεχωριστές γραμμές, θα απαιτείται πιστοποίηση ότι το συγκεκριμένο φορτίο προήλθε από τη «μη ρωσική» παραγωγή.
Αντίθετα, όπου οι δύο ροές αναμειγνύονται, οι εισαγωγείς θα πρέπει να αποδείξουν ότι δεν υπήρξε παραλαβή ρωσικού πετρελαίου τουλάχιστον 60 ημέρες πριν από τη φόρτωση του προϊόντος.
Επιπλέον, δεν θα επιτρέπεται η πρακτική χωρών που ισχυρίζονται ότι χρησιμοποιούν ρωσικό αργό για την εσωτερική τους κατανάλωση και «καθαρό» για τις εξαγωγές.
Ενισχυμένος έλεγχος για Ινδία, Τουρκία και Κίνα
Η Ε.Ε. καλεί τους εισαγωγείς να επιδεικνύουν αυξημένη δέουσα επιμέλεια (due diligence) για φορτία που προέρχονται από χώρες οι οποίες εξακολουθούν να αγοράζουν ή να αναμειγνύουν ρωσικό crude.
Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται η Ινδία, η Τουρκία και η Κίνα, καθώς και άλλες χώρες «γνωστές για ανάμειξη πετρελαίων διαφορετικής προέλευσης», όπως εμπορικοί κόμβοι στη Μέση Ανατολή και την Ασία.
Η Κομισιόν συνιστά επίσης στους ευρωπαίους αγοραστές να περιλαμβάνουν στα συμβόλαια ρήτρες ευθύνης, ώστε να μετατίθεται το βάρος της συμμόρφωσης στους προμηθευτές, εάν διαπιστωθεί εκ των υστέρων παραβίαση των κανόνων.
Ποιοι εξαιρούνται
Εξαιρούνται από τις νέες υποχρεώσεις χώρες που είναι καθαροί εξαγωγείς αργού πετρελαίου, όπως:
- Ηνωμένες Πολιτείες
- Καναδάς
- Ηνωμένο Βασίλειο
- Νορβηγία
- Ελβετία
Από αυτές δεν θα ζητείται αποδεικτικό προέλευσης, εκτός αν προκύψει ότι εισάγουν δυσανάλογα μεγάλες ποσότητες ρωσικού crude ή λειτουργούν ως κόμβοι αναδιανομής.
Εξαίρεση ισχύει επίσης για ναυτιλιακά καύσιμα που χρησιμοποιούνται επί τόπου (bunkers) και για καύσιμα αεροσκαφών που καταναλώνονται κατά τη διάρκεια πτήσεων, υπό την προϋπόθεση ότι δεν προορίζονται για εμπορική μεταπώληση.
Στόχος: πλήρης ενεργειακή απεξάρτηση
Η νέα δέσμη μέτρων εντάσσεται στη στρατηγική της Ευρώπης για πλήρη ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία έως τα τέλη της δεκαετίας.
Μετά την απόφαση για σταδιακή απαγόρευση των εισαγωγών φυσικού αερίου από το 2028, η απαγόρευση στα καύσιμα που παράγονται από ρωσικό αργό σφίγγει ακόμη περισσότερο τον κλοιό γύρω από τη ρωσική ενεργειακή βιομηχανία.
Η Κομισιόν εκτιμά ότι το μέτρο θα αφαιρέσει σημαντικά έσοδα από τη Μόσχα, περιορίζοντας την έμμεση πρόσβαση της Ρωσίας στην ευρωπαϊκή αγορά.
Σύμφωνα με αναλυτές, ωστόσο, η εφαρμογή του κανονισμού αναμένεται να προκαλέσει πιέσεις στις τιμές του diesel τους πρώτους μήνες του 2026, καθώς η Ε.Ε. θα χρειαστεί να βρει εναλλακτικές πηγές προμήθειας εκτός των ασιατικών διυλιστηρίων που χρησιμοποιούν ρωσικό crude.
