Στις 7 Μαΐου 2024 συμπληρώθηκαν 25 χρόνια από τότε που ένα βομβαρδιστικό B-2 Spirit της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ στόχευσε την κινεζική πρεσβεία στη γιουγκοσλαβική πρωτεύουσα Βελιγράδι εν μέσω της συνεχιζόμενης αεροπορικής εκστρατείας του ΝΑΤΟ εναντίον της Σερβίας.
Οι Αμερικανοί ισοπέδωσαν το γραφείο του στρατιωτικού ακόλουθου και συνολικά σκότωσαν 27 Κινέζους διπλωμάτες και εργαζόμενους στην πρεσβεία.
Η επίθεση πυροδότησε ένα από τα πιο σημαντικά διπλωματικά επεισόδια μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου από τον Σινοαμερικανικό Ψυχρό Πόλεμο της δεκαετίας του 1960, προκαλώντας μεγάλης κλίμακας αντιαμερικανικές διαμαρτυρίες σε πολλές κινεζικές πόλεις.
Τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης το χαρακτήρισαν τότε ως «βάρβαρη επίθεση και κατάφωρη παραβίαση της κινεζικής κυριαρχίας», με τον πρεσβευτή της χώρας στον ΟΗΕ, Qin Huasun, να κατηγορεί «τη βάρβαρη πράξη του ΝΑΤΟ» ως «κατάφωρη παραβίαση του καταστατικού του ΟΗΕ, του διεθνούς δικαίου και του κανόνες που διέπουν τις διεθνείς σχέσεις».
Ενώ η διπλωματική επίπτωση περιορίστηκε λόγω σημαντικών προσπαθειών τόσο του Πεκίνου όσο και της Ουάσιγκτον, οι γεωπολιτικές επιπτώσεις της επίθεσης ήταν σημαντικές, ιδιαίτερα αφού προέκυψαν περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο που επήλθε.
Οι αναφορές ποικίλλουν για τα κίνητρα της επίθεσης, με αυτά να κυμαίνονται από μια προσπάθεια να σταματήσει η κινεζική υπηρεσία πληροφοριών να συλλέγει πολύτιμες πληροφορίες για επιθέσεις με πυραύλους cruise του ΝΑΤΟ, μέχρι αναφορές ότι η πρεσβεία χρησιμοποιήθηκε ως επικοινωνιακός κόμβος για τις σερβικές δυνάμεις.
Τελικά φαίνεται ότι οι Αμερικανοί αποφάσισαν το παράτολμο αυτό χτύπημα ως επίδειξη δύναμης, τόσο προς τη Σερβία όσο και στην Κίνα.
Το ντεμπούτο του βομβαρδιστικού Β -2
Στον βομβαρδισμό του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία από τις ΗΠΑ στις 24 Μαρτίου 1999 είχε κάνει το ντεμπούτο του το βομβαρδιστικό B-2.
Με βάση την Πολεμική Αεροπορική Βάση Whiteman στο Μιζούρι των ΗΠΑ, τα αεροσκάφη σχεδιάστηκαν για να μπορούν να χτυπούν στόχους οπουδήποτε στον κόσμο χωρίς να βασίζονται σε βάσεις
Το B-2 ήταν επίσης το δεύτερο επανδρωμένο αεροσκάφος stealth στον κόσμο μετά το μαχητικό κρούσης F-117 και διέθετε όχι μόνο πολύ ανώτερες δυνατότητες stealth, αλλά και ικανότητα μεταφοράς όπλων σχεδόν οκτώ φορές μεγαλύτερη.
Αυτό επέτρεψε στο καθένα να αναπτύξει έως και 16 τακτικές πυρηνικές βόμβες B61 ανά πτήση, ή 16 από τα νέα δορυφορικά καθοδηγούμενα πυρομαχικά άμεσης επίθεσης (JDAM) που αναπτύχθηκαν αποκλειστικά εκείνη τη στιγμή, υπενθυμίζει το Military Watch Magazine.
Ο βομβαρδισμός της κινεζικής πρεσβείας ήταν επιχείρηση της CIA
Η πτήση 8.500 χιλιομέτρων προς τη Γιουγκοσλαβία, η παντελής έλλειψη προειδοποίησης που θα είχαν οι αντίπαλοι για μια επίθεση και η ικανότητα να χτυπήσουν ένα συγκεκριμένο κτίριο εντός ενός συγκροτήματος πρεσβείας από μεγάλο υψόμετρο, όλα έδειξαν τρομερή πρόοδο στις αμερικανικές ικανότητες κρούσης.
Ενώ ο βομβαρδισμός της κινεζικής πρεσβείας ήταν ιδιαίτερα αξιοσημείωτος ως επίδειξη δύναμης και ως διπλωματικό επεισόδιο από μόνος του, η σημασία του έγινε αντιληπτή, αφότου ο τότε ο διευθυντής της CIA, ο ελληνικής καταγωγής George Tenet επιβεβαίωσε δύο μήνες αργότερα ότι η επιχείρηση είχε σχεδιαστεί από την υπηρεσία του και όχι από το Πεντάγωνο και ότι είχε πραγματοποιηθεί εκτός ΝΑΤΟ.
Αυτό αποτέλεσε το μοναδικό είδος της αεροπορικής εκστρατείας κατά της Γιουγκοσλαβίας που ήταν μια επιχείρηση της CIA, που ταιριάζει με μια μακρά ιστορία της υπηρεσίας που αναλάμβανε ενέργειες τις οποίες η Ουάσιγκτον και το Πεντάγωνο δεν μπορούσαν να εγκρίνουν γρήγορα και χωρίς διαρροές πληροφοριών.
Οι αμφιλεγόμενες και άκρως μυστικές βομβαρδιστικές αποστολές της CIA είχαν πολλαπλά προηγούμενα, ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα ήταν η χρήση των βομβαρδιστικών της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ για επιθέσεις στην Ινδονησία τη δεκαετία του 1950, για τις οποίες η Ουάσινγκτον δεν είχε γνώση και τις οποίες αρνούνταν σταθερά έως ότου καταρριφθεί ένας πιλότος της CIA από ινδονησιακές δυνάμεις και συνελήφθη με τα χαρτιά του.
Συμπληρώνοντας τη δήλωση του Tenet, ένας Αμερικανός συνταγματάρχης στο Κέντρο Συνδυασμένων Αεροπορικών Επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ που επέβλεπε την εκστρατεία αναφέρθηκε στη συνέχεια σε μια σειρά πηγών που υποστήριζαν ότι η επίθεση «έγινε με δύο JDAM στο γραφείο του ακόλουθου και ότι επλήγη το ακριβές δωμάτιο που θέλαμε».
