Η Λιβύη κατέθεσε στον ΟΗΕ χάρτη με υφαλοκρηπίδα έως την Κρήτη
Το νέο μέτωπο στη «Γαλάζια Πατρίδα»
Η Λιβύη άνοιξε νέο διπλωματικό μέτωπο στην Ανατολική Μεσόγειο, καταθέτοντας στον ΟΗΕ χάρτη και συντεταγμένες που ορίζουν τα «εξωτερικά όρια» της λιβυκής υφαλοκρηπίδας, επεκτείνοντάς τα μέχρι τις ακτές της Κρήτης. Σύμφωνα με τη Λιβύη αλλά και την Τουρκία, τα ελληνικά νησιά δεν πρέπει να έχουν πλήρη δικαιώματα στη χάραξη θαλασσίων ζωνών, κάτι που Greece και η διεθνής κοινότητα (πλην Τουρκίας και μερίδας της Λιβύης) απορρίπτουν ως παράνομο και αντίθετο με το Δίκαιο της Θάλασσας.
Η ενέργεια αυτή επαναφέρει την πρακτική της μονομερούς δήλωσης συνόρων, καθώς είχε συμβεί και το 2019 με το γνωστό τουρκολιβυκό μνημόνιο, που οριοθετεί θαλάσσιες ζώνες μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, παρακάμπτοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα των ελληνικών νησιών και ιδιαίτερα της Κρήτης.
Παγκόσμια διάσταση και αντιδράσεις
- Η στάση της Ελλάδας: Η Αθήνα απάντησε άμεσα και αποφασιστικά, καταγγέλλοντας ότι η εν λόγω χαρτογράφηση της Λιβύης «δεν παράγει έννομα αποτελέσματα» και δεν επηρεάζει τα εθνικά κυριαρχικά της δικαιώματα. Η Ελλάδα, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), διατηρεί το δικαίωμα επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης και της υφαλοκρηπίδας της. Παράλληλα, ανακοίνωσε πως θα συνεχίσει την εκμετάλλευση των θαλάσσιων ζωνών της (υδρογονάνθρακες, έρευνες, κ.λπ.), ανεξαρτήτως λιβυκής ή άλλης αντίδρασης, ενώ έχει κινήσει και νομικές ενέργειες στον ΟΗΕ.
- Η θέση της Λιβύης: Η Τρίπολη υποστηρίζει ότι οι πρόσφατες αποφάσεις της Ελλάδας να χορηγήσει άδειες έρευνας για υδρογονάνθρακες νοτίως της Κρήτης είναι παράνομες, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για περιοχές υπό διαφιλονίκηση. Επικαλείται το τουρκολιβυκό μνημόνιο και απορρίπτει ως άκυρη και την ελληνο-αιγυπτιακή συμφωνία ΑΟΖ.
- Διεθνείς επιπτώσεις: Η ενέργεια της Λιβύης φαίνεται να έχει υιοθετήσει πλήρως τα επιχειρήματα της Άγκυρας, σε μια περίοδο που οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βαδίζουν σε τεντωμένο σχοινί, και ενώ η Τουρκία επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα για να περιορίσει την ελληνική υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και οι αντίπαλες λιβυκές παρατάξεις (GNA και Βουλή της Ανατολικής Λιβύης) φαίνεται να συντάσσονται κατά της Ελλάδας—γεγονός που ενισχύει τον τουρκικό σχεδιασμό στην περιοχή.
Ευρωπαϊκή και διεθνής σκηνή
Αυτή η υπόθεση έχει προκαλέσει ανησυχία σε ΕΕ, ΗΠΑ και κράτη-μέλη της περιοχής, καθώς κινδυνεύει να κλιμακώσει περισσότερο τη διένεξη για τα θαλάσσια σύνορα στην Ανατολική Μεσόγειο, ένα ζήτημα που σχετίζεται άμεσα με την ασφάλεια και την εκμετάλλευση ενεργειακών πόρων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δηλώσει ότι η τουρκολιβυκή συμφωνία θεωρείται άκυρη και αντίθετη με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, καθώς αγνοεί τα νόμιμα δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου, δημιουργώντας νέα δεδομένα εις βάρος της περιφερειακής σταθερότητας.
Το διπλωματικό παιχνίδι και τα επόμενα βήματα
Η Αθήνα έχει ξεκινήσει διεθνή εκστρατεία πληροφόρησης, καταγγέλλοντας με επιστολές στον ΟΗΕ και προς όλους τους διεθνείς οργανισμούς την πρακτική της Τρίπολης. Παράλληλα, βρίσκεται σε συντονισμό με το Κάιρο, καθώς οι ενέργειες της Λιβύης αμφισβητούν και την ελληνο-αιγυπτιακή συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ. Σε περίπτωση αποτυχίας του διαλόγου, εξετάζεται και η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Η αντιπαράθεση αυτή, με επίκεντρο τα διεθνή θαλάσσια νομικά και γεωπολιτικά δεδομένα, καταδεικνύει τη σημασία της Ανατολικής Μεσογείου ως νέου «ενεργειακού, νομικού και στρατηγικού πεδίου» για όλη τη Μεσόγειο και την Ευρώπη: τα ελληνικά και κυπριακά νησιά, αν αναγνωριστούν ως πλήρως δικαιούμενα υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, εμποδίζουν τη δημιουργία συνδεόμενων θαλάσσιων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ενεργειακή και εθνική ασφάλεια για την Ελλάδα και την Ε.Ε..
Η κατάθεση από τη Λιβύη χαρτών και συντεταγμένων στον ΟΗΕ επεκτείνει το μέτωπο αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στις θαλάσσιες ζώνες και αυξάνει τους κινδύνους για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα, πιστή στο Διεθνές Δίκαιο, διαμηνύει πως δεν αποδέχεται τετελεσμένα που εδράζονται σε παράνομες συμφωνίες και παραμένει ανοιχτή στον διάλογο, με μοναδικό οδηγό το διεθνές δίκαιο και τη νομιμότητα. Οι επόμενες εξελίξεις αναμένονται με ενδιαφέρον από τη διεθνή κοινότητα, αφού το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας αγγίζει τα όρια και του ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλειας και ενεργειακής πολιτικής.
